I le olaga moni ma le lalolagi numera, e masani ona tatou mananao e faʻamaonia mea i isi. Aʻo leʻi ulufale i se fale ofisa, e masani ona tuʻuina atu e tagata faigaluega se ituaiga ID aʻo leʻi oʻo i totonu.
Pe a taumafai tagata e ulufale i totonu o se app e pei o le Facebook po o le Twitter, e tatau i nei auʻaunaga ona fai muamua i le tagata faʻaoga e saini i totonu ma se faʻaupuga ma o nisi taimi e auina atu ai le passcode e tasi (OTP) i la latou masini feaveaʻi.
O le fa'aletonu o le tu'uina atu o fa'amaoniga e masani ona matou tu'uina atu isi ituaiga fa'amatalaga. O le tu'uina atu o se fa'aupuga i luga o le upega tafa'ilagi o lona uiga o le upega tafa'ilagi lava ia o lo'o teuina se kopi o le fa'aupuga fa'apolopolo i ana 'au'aunaga. Afai o le a tosoina e se tasi le su'e ID tagata faigaluega a le fale ofisa, atonu e mafai ona latou mauaina ki patino a tagata uma.
Ole fa'amaoniga ole poto po'o le ZKP e maua ai se auala e fa'amaonia ai se fa'amatalaga po'o se fefa'ataua'iga e aunoa ma le tu'uina atu o fa'amatalaga fa'aopoopo. Ona o ana talosaga i cryptography, ZKPs ua fetuunai e poloka poloka e fa'atupu fa'amaumauga fa'amaonia saogalemu ma fa'ateleina.
O le a le Zero-Knowledge Proofs?
O faʻamaoniga e leai se poto na muai tuʻuina mai e le au suʻesuʻe a le MIT Silvio Micali, Charles Rackoff, ma Shafi Goldwasser i le 1985 i la latou pepa. “O le malamalama lavelave o Interactive Proof-Systems”
O lenei pepa na faʻaalia ai le manatu o le lavelave o le malamalama. E fa'atatau i le aofa'i o le malamalama e uiga i se fa'amaoniga na tu'uina atu mai le fa'ata'ita'i i le fa'amaonia. O fa'amaoniga e leai se poto e fa'amoemoe e fa'ataga se pati e fa'amaonia o se fa'amatalaga patino e moni i se isi itu e aunoa ma le fa'ailoaina atu o nisi fa'amatalaga.
ZKPs e mafai ona faʻaaogaina e fai ma sui saogalemu i faiga faʻamaonia o loʻo i ai nei ma e mafai foi ona faʻaopoopo i poloka poloka poloka e faʻamautu ai fefaʻatauaiga.
Fa'afefea ona galue le ZKP?
Fa'aa'oa'oga Moni i le Lalolagi
Ina ia faʻaalia le faʻaogaina o faʻamaoniga e leai se malamalama, seʻi o tatou tilotilo i se faʻataʻitaʻiga faʻapitoa o se ZKP.
Fa'apea e iai sau uo e mumu-lanumeamata. O lo'o ia te oe ni polo tutusa se lua e na'o le lanu e ese ai: tasi le mumu, ma le tasi le lanu meamata. I lau uo, e foliga tutusa, ae o se tagata e leai se tauaso, e faigofie lava ona e vaʻavaʻai i latou.
E mafai ona e faʻamaonia i lau uo e ese le lanu e aunoa ma le faʻaalia o le polo e mumu pe lanumeamata?
E i ai, o le mea moni, o se auala e faʻamaonia ai lenei mea e aunoa ma le faʻaalia o lanu o polo. Muamua, e tatau ona e tuu atu i lau uo e tuu uma polo i tua o lona tua ma fai atu ia te ia e faaali soo se polo ma toe nana. O le isi, e te taʻu atu i lau uo o loʻo ia te ia le filifiliga e toe faʻaali le polo e tasi pe fesuiaʻi i le isi.
Soo se taimi lava e faʻaalia ai se polo fou, e mafai ona e taʻu atu ia te ia pe na te suia le polo pe leai. Afai e te mateina pea le valaau saʻo, o le a sili atu ma sili atu ona foliga mai e eseese lanu o polo. Ua tatau nei ona talitonu lau uo e ese le lanu o polo e aunoa ma le tau atu ia te ia po o fea polo e iai le lanu.
Talosaga faʻatino
O le tele o fa'ata'ita'iga fa'atino o fa'amaoniga e leai se poto e pa'u'u i ituaiga e lua.
Muamua, e mafai ona faʻaogaina ZKP pe a faʻatulagaina faʻamaumauga. E mafai ona matou mautinoa e le mafai e vaega eseese ona faʻatau pe faʻaogaina le faʻasalalauga. Lona lua, e mafai ona fa'aoga ZKP mo le fa'ailoaina.
Mo se faʻataʻitaʻiga, e mafai ona matou faʻaogaina ZKPs e saini ai i totonu o se upega tafaʻilagi ma le saogalemu e aunoa ma le faʻaalia o le upu faʻamaonia lava ia.
Se'i o tatou va'ai i ni nai fa'ata'ita'iga pe fa'apefea ona fa'aogaina fa'amaoniga e leai se poto.
E-Palota
O se tasi e masani ona fa'atalanoaina le fa'aogaina o le ZKP o la latou matafaioi i faiga palota i luga ole laiga. Se'i fai mai o lo'o iai le tatou palota o lo'o loma e mafai ai e tagata fa'aoga ona palota i se faiga fa'avae. E fa'atagaina tagata palota ta'ito'atasi e palota pe 1 pe 0 ile palota.
I le fa'aaogaina o ZKPs, e mafai ai e tagata palota ona fa'amaonia la latou aia tatau e fai ai se palota e aunoa ma le fa'aalia o latou fa'asinomaga. O le mea lea e mautinoa ai o palota ta'itasi o le a le iloa moni. O le a fa'aaogaina fo'i se ZKP fa'aopoopo e fa'amaonia ai o le palota a se tagata fa'apitoa o se vaega o le fa'ai'uga o palota.
E tusa ai ma mea o lo'o i totonu o palota, e mafai fo'i e le faiga palota ona maua ai se fa'amaoniga e leai se malamalama o palota ta'itasi e aofia ai le 1 po'o le 0. E fa'ataunu'uina lenei mea e aunoa ma le iloaina o mea o lo'o i totonu o le palota lava ia.
Fa'alilolilo Blockchain
O poloka poloka e pei o Bitcoin ma Ethereum e le lagolagoina faʻatauvaʻa faʻatau pisinisi. Afai lava e faʻasalalau lau atotupe Bitcoin, e mafai e soʻo se tasi ona alu i se poloka poloka e pei o Blockstream e vaʻai i fefaʻatauaiga uma o le atotupe o se vaega.
I le taimi nei, o le faʻaaogaina o se auaunaga e pei o se faletupe poʻo auaunaga totogi e pei ole Cash App poʻo Venmo e te maua ai le tomai e fefaʻatauaʻi ai oe. O lenei faigofie, peitaʻi, e sau i le tau o le faʻaalia o au faʻamatalaga i le auaunaga tutotonu.
E mafai ona matou tuʻufaʻatasia le le taʻua ma le tuʻufaʻatasia e ala i le faʻaopoopoina o ZKP i le poloka poloka. Cryptocurrencies e pei o le ZCash faʻaaoga ZKPs e fatuina ai fefaʻatauaiga tumaoti e mafai ai e tagata o loʻo umia tupe siliva ona tausia lo latou le iloa. O le tele o nei tupe e fa'aogaina se ituaiga o ZKP ua ta'ua o le zk-SNARK.
O nei ZKP e le mana'omia se fegalegaleaiga i le va o le fa'ata'ita'i ma le fa'amaonia.
Fa'asolo-Malamalama Fa'asolo
ZK-rollups o se fofo faʻaleleia lea e mafai ai ona faʻamaonia fefaʻatauaiga i fafo atu ma faʻatasi ai ma totogi laʻititi kesi. O se auala e tuʻufaʻatasia ai se numera tele o fefaʻatauaiga Layer 2 ma tuʻuina atu i luga ole Layer 1 protocol.
E ese mai le tu'uina atu o le fa'alilolilo, ua fa'atagaina e le ZKP le fa'avasegaina o faiga fa'alavelave. Blockchain protocols e mafai ona faʻaogaina ZKPs e faʻamaonia ai o tagata faʻaoga ua faʻamautuina fefaʻatauaiga saʻo, maua le paleni talafeagai, ma isi. O nei vaifofo malupuipuia ae mafai ona fa'aogaina e na'o fa'amaoniga fa'a-matematika e faia i fafo o filifili i ZKPs.
O faiga fa'akomepiuta e pei o Loopring e fa'aogaina ai fa'amaoniga e leai se malamalama e fesoasoani ai i le fa'agaioiina o fefa'ataua'iga i fafo e aunoa ma le fa'afefeteina o le puipuiga.
Faamanuiaga ole Zero-Knowledge Proofs
- E sui e ZKP ituaiga fa'amaoni e le fa'atuatuaina e pei o PIN po'o pepa fa'ailoa
- ZKPS faʻateleina le faʻaogaina o poloka poloka
- O le faʻatinoina o le ZKP e manaʻomia auala faʻamalamalamaga faigofie
- O le fa'aogaina o le ZKPS e mafai ona fa'amautu faiga e ala i le le mana'omia o fa'amatalaga le mana'omia e teu i totonu o le polokalama.
iʻuga
O fa'amatalaga fa'alilolilo ua leva ona avea ma fa'afitauli tele i faiga fa'atotonugalemu ma faiga fa'apitoa. O fa'amaoniga e leai se poto e maua ai se auala mo vaega eseese e fa'amaonia pe fa'amaonia ai fefa'atauaiga ma fa'asinomaga e aunoa ma le fa'ailoaina o fa'atauga po'o fa'amatalaga.
A'o fa'aoga lautele le tekonolosi poloka poloka, o le fa'aaogaina o ZKPs e fa'atautaia le fa'amaoniga ma le saogalemu o le a avea ma ki i popolega fa'ateleina.
Tuua se tali