O fa'asalalauga fa'aagafesootai i aso nei ua fa'atotonugalemu. E ui o le avanoa i le tele o faʻamatalaga o se fesoasoani tele mo faʻalapotopotoga o loʻo manaʻo e faʻaleleia a latou oloa, o le faʻatonuga e sau i se tau.
'Au'aunaga fa'atotonugalemu ose fa'amoemoega mo le fa'aleaga. I le amataga o Oketopa 2021, Amazon's streaming platform Twitch na mafatia i se tele fa'amaumauga soli lea na mafai ai e tagata taʻavale ona tuʻuina atu le tele o faʻamatalaga maaleale.
O talosaga fa'atotonugalemu e fa'afaigofie ai fo'i mo fa'alapotopotoga ona fa'atino la latou pule. Ole tele ole aganu'u i luga ole laiga o lo'o i ai nei e fa'alagolago i fa'apotopotoga pei ole Meta ma Google e teu uma au mea. O nei tekinolosi faʻalagolago i mea e faʻaoga ai mea e maua ai tupe mama ma masani faaaoga tatau o fa'amatalaga patino a le tagata fa'aoga e fa'aopoopo atili ai tupe mama.
O loʻo faʻamoemoe le Fediverse e foia le mataupu o fesoʻotaʻiga faʻasalalau lautele. Federated social media platforms e mafai ai e tagata faʻaoga ona faʻasalalau mea i luga o le upega tafaʻilagi e aunoa ma le faʻalagolago i kamupani tetele. Faatasi ai ma le Fediverse, atonu e iu lava ina e maua le mana e fai ai lau oe Facebook.
O le a le Fediverse?
O le Fediverse e faasino i se fesoʻotaʻiga o fesoʻotaʻiga fesoʻotaʻiga faʻaogaina mo le lolomiina i luga ole laiga ma faila faila. O nei 'auʻaunaga e fesoʻotaʻi ma le tasi ma le isi e faʻaaoga ai se tulaga tatala.
O talosaga i le Fediverse e masani lava ona tuʻuina atu o se mea e sili atu ona lelei i le faʻaogaina o polokalama faʻapitoa e pei o Twitter, Facebook, poʻo YouTube.
Mo se faʻataʻitaʻiga, o le microblogging platform Mastodon o loʻo i ai foliga tutusa ma Twitter ae e matua ese lava le taʻavale uma. A'o fa'alagolago le Twitter i se 'au'aunaga tu'ufa'atasi o lo'o fa'atautaia e le fa'apotopotoga, o Mastodon e aofia ai le tele o 'au'aunaga o lo'o salalau i le lalolagi atoa.
E mafai e 'au'aunaga ta'itasi ona iai a latou tulafono, ma fa'amanuiaga fa'amatalaga. Talu ai o le numera o fediverse talosaga o loʻo faʻatupulaʻia i tausaga taʻitasi, o upega tafaʻilagi pei Fediverse.Party ma fediverse.space e mafai ona fesoasoani i tagata fa'aoga e fa'atautaia ma su'esu'e tulaga eseese.
Ina ia malamalama i le mea e fai e le Fediverse, e tatau ona tatou talepeina muamua le uiga i tua o le igoa. Fediverse e faapuupuu mo federated universe ma e pei ona taʻu mai e le igoa e taulaʻi i le manatu o le federation.
E faʻafefea ona galue le Fediverse?
Soʻo se 'auʻaunaga i le Fediverse e iai a latou lava tulafono, faʻamatalaga, ma nuʻu. Faatasi ai ma lena mea i le mafaufau, e faʻafefea ona ese mai le laufanua o loʻo i ai nei o Tiktok, Twitter, ma Instagram?
Afai ei ai se tala Twitter a le tagata fa'aoga, e mafai ona latou mulimuli i isi tala Twitter. Ae, afai e iai sau tala Fediverse, e te saoloto e mulimuli i soʻo se isi tala i soʻo se isi talosaga. Mo se faʻataʻitaʻiga, e mafai ona i ai sau tala i totonu mastodon.agafesootai ma mulimuli i tala i isi tulaga e pei o hackers.town e aunoa ma le faia o se tala iina.
E mafai faapefea lenei mea? So'o se fa'avae i luga ole Fediverse e fa'aogaina se fa'atonuga ua ta'ua o ActivityPub e feso'ota'i ai le tasi ma le isi. E tutusa ma le faʻalagolago ile imeli ile SMTP protocol e lafo ma maua mai feʻau i ma mai server eseese, e faʻalagolago le Fediverse ile ActivityPub e faʻataga ai tagata faʻaoga mai tulaga eseese e fegalegaleai ai le tasi ma le isi.
GaoioigaPub
ActivityPub e aofia ai le tele o gaioiga e aofia ai le lolomiina o mea, mulimuli i talosaga, feʻau, ma isi mea. O le ActivityPub Object o loʻo i le JSON format ma o loʻo i ai le tele o fanua.
O mea ta'itasi ActivityPub e tatau ona iai se type
ma id
. O le id o se URL tulaga ese e teuina uma metadata e uiga i le feʻau. E mafai e tagata fa'aoga ona faia se GET
talosaga i le URL tulaga ese e toe aumai uma faʻamatalaga e fesoʻotaʻi ma lena mea.
ActivityPub o loʻo faʻamatalaina foi nai mea faʻapitoa e pei o le tagata, vaega, faʻalapotopotoga, talosaga, ma le tautua. E manaʻomia foʻi e tagata taʻitoʻatasi ni meatotino se lua: se pusa meli, ma se pusa fafo.
I le faʻataʻitaʻiga o loʻo i lalo, o loʻo i ai a matou ActivityPub mea faitino lea e tuʻuina atu ai e se tagata faʻaoga Deen se savali patino i se isi tagata faʻaoga Carla. O le to
fanua ua seti i na'o Carla id e ta'u mai ai o se savali patino i le va o le lua. Manatua o tagata faʻaoga uma e iai faʻamatalaga i luga o sapalai eseese. O le taimi lava e iloa ai e le 'auʻaunaga a Deen o loʻo i ai le tagata e mauaina i se isi faʻataʻitaʻiga, e tatau i le server ona fesoʻotaʻi ma le server a Carla e momoli le feʻau.
Aisea e tatau ai ona fa'amatu'utele ala fa'asalalau?
Puleaina o Fa'amatalaga Patino
Decentralization e mafai ai e tagata faʻaoga ona umia moni a latou lava faʻamatalaga. Federated platforms e mafai ai e tagata fa'aoga ona la'u mai pe tape uma a latou fa'amaumauga. Ona o le faaletonu, o nei tulaga e le fa'atau atu fa'amatalaga patino i fa'asalalauga fa'asalalauga po'o fa'amatalaga eliina fa'amatalaga.
faʻaliloliloga
O talosaga i le Fediverse e sili atu ona malupuipuia i le talitonuga. Nai lo le fa'atuatuaina o au fa'amatalaga i se fa'asalalauga fa'aagafesootai fa'apitoa e pei o le Facebook, o le a e fa'atuatuaina au fa'amatalaga i se fa'ailoga fa'ailoga ma tatala-puna. Federated social network e fa'alagolago i fa'amatalaga lautele-key cryptography mo le saogalemu o teugatupe.
Tautalaga fua
O faʻataʻitaʻiga taʻitasi i faʻasalalauga e pei o Mastodon e iai lana lava seti o tulafono faʻatonutonu. Tagata fa'aoga e mana'o e su'e se avanoa tatala mo latou manatu e mafai ona filifili po'o fea taimi e fa'atasi ai.
Faataitaiga o le Fediverse Software
Mastodon
Mastodon o le talosaga sili ona lauiloa i le taimi nei i le Fediverse. O le app o se faʻasalalauga microblogging faʻapipiʻi matala lea e aofia ai se numera tele o Mastodon nodes.
Muamua faʻasalalau i le 2016, ua silia nei ma le 3 miliona tagata faʻaoga. O loʻo faʻaauau pea ona faʻateleina le taʻutaʻua o Mastodon aʻo tulaʻi mai feeseeseaiga i luga o le faʻatauina o Twitter e Tesla na faavaeina Elon Musk i le amataga o Aperila.
Peertube
Peertube ose fa'asalalauga fa'apitoa ma tatala fa'apogai ata vitio fa'amalosia e ActivityPub. O fa'ata'ita'iga ta'itasi PeerTube e iai le 'upega tafa'ilagi e mafai ai e tagata fa'aoga ona su'esu'e ma matamata i ata vitio.
Vitio fa'aoga WebTorrent tekinolosi. E fa'afeiloa'i e 'au'aunaga ta'itasi lana lava torrent tracker ma fa'asoa le uta o fa'asalalauga vitio i le va o le server lava ia ma tagata fa'atau. E mafai e so'o se 'au'aunaga a PeerTube ona fegalegaleai ma isi 'au'aunaga e fa'ataga ai tagata e matamata i le vitio lava e tasi. E mafai ona fa'atagaina PeerTube e fa'afeiloa'i le faitau miliona o vitio e aunoa ma le mana'omia o atina'e o lo'o fa'aogaina e le kamupani piliona-tala pei o Google.
lava lafo
lava lafo o se tagata e faʻafeiloaʻi ola vitio ma upega tafaʻilagi talatalanoaga server e mafai ona e faʻaogaina e fai ma sui i luga o faʻasalalauga faʻasalalau e pei o Twitch.
iʻuga
O lo'o fa'aauau pea ona tupu a'e le le talitonuina o pulega fa'atekonolosi i totonu o tagata lautele. O fa'asalalauga e pei o Facebook ma YouTube o lo'o fa'aauau pea ona fa'aogaina algorithms fa'apitoa ma fa'amatalaga eli fa'amatalaga e fa'aoga lelei ai latou tagata fa'aoga.
O nei faʻasalalauga ua faʻaitiitia foʻi le valaʻaulia i tagata faʻaoga e manaʻo e faʻasalalau mea e aunoa ma le fefe i le faʻasaina pe faʻasalaina.
E ui o le Fediverse ua lata i le sefulu tausaga, o loʻo tumau pea le vaʻaia pe o le a lava le faʻaosofia o tagata lautele e siitia atu iina.
Tuua se tali