Mkpụrụ ndụ ihe nketa ọgbara ọhụrụ ewepụtala usoro dị ike nke a na-akpọ nhọrọ genomic nke na-eji data dị n'ime mkpụrụ ndụ ihe nketa nke osisi na anụmanụ na-emeziwanye ọmụmụ.
Nhọrọ nke mkpụrụ ndụ ihe nketa na-enyere aka ịkọ amụma ike mkpụrụ ndụ ihe nketa nke mmadụ maka àgwà a chọrọ, dị ka nguzogide ọrịa, mkpụrụ, ma ọ bụ ịdị mma, site n'inyocha ọdịiche dị n'usoro DNA n'ofe ndị mmadụ n'otu n'otu.
Ihe omuma nke mkpụrụ ndụ ihe nketa a na-enyere aka ịme mkpebi ndị ka mma, mee ngwa ngwa usoro nhọrọ, na ịmepụta mmemme ọmụmụ nke dị irè ma na-amị mkpụrụ.
N'akụkụ a na-adọrọ mmasị nke mkpụrụ ndụ ihe nketa, ngwa igwe anọwo na-emepụta ihe ebube ma na-akwalite ubi ahụ. Ka anyị banye n'ime wee mụta maka mmụta igwe na nhọrọ genomic.
Kedu ihe bụ Nhọrọ Genomic?
Nhọrọ nke mkpụrụ ndụ ihe nketa bụ usoro a na-eji n'ịzụlite anụmanụ na osisi iji buru amụma ọrụ mmadụ dabere na mkpụrụ ndụ ihe nketa ha.
Ọ na-agụnye ilele DNA nke ndị mmadụ ka ịchọta akara nrịbama jikọtara na njirimara ndị a na-achọsi ike.
Ndị na-eme nchọpụta nwere ike ikpebi ike mkpụrụ ndụ ihe nketa mmadụ nwere maka njirimara dị ka nguzogide ọrịa, mkpụrụ, ma ọ bụ ịdị mma site na nyochaa akara ndị a n'ofe genome niile.
Ndị na-azụ anụ nwere ike ibu amụma arụmọrụ nke ụmụ n'ụzọ ziri ezi maka nhọrọ genomic na-enweghị mkpa maka nyocha phenotypic na-ewe oge na ọnụ.
Site n'inyere ndị na-azụ anụ ohere ịhọrọ ndị nwere ikike mkpụrụ ndụ ihe nketa kacha mma maka mmemme ọmụmụ, usoro a na-enyere aka n'ịkwalite usoro ọmụmụ site n'ịkwalite nke ọma ma lekwasịrị anya n'àgwà ndị a chọrọ n'ihe ọkụkụ na anụmanụ.
Ịzụlite ihe ọkụkụ site na nhọrọ genomic
Ịzụlite ihe ọkụkụ emeela mgbanwe n'ihi nhọrọ mkpụrụ ndụ ihe nketa, nke mere ka usoro ahụ dịkwuo elu ma mụbaa ihe ọkụkụ.
Mana iji dozie nsogbu na-abịanụ nke mgbanwe ihu igwe na-ebute, mmepe dị mkpa.
Iji dozie nke a, ndị na-eme nchọpụta na-eji pangenomes na usoro mmụta igwe na-egbu egbu na nhọrọ genomic.
Ihe niile gbasara mkpụrụ ndụ ihe nketa, nke a makwaara dị ka pangenome, na-enye ohere ịghọta nke ọma mgbanwe mkpụrụ ndụ ihe nketa.
Anyị nwere ike imeghe ụzọ maka imeziwanye ihe ọkụkụ ma belata mmetụta ọjọọ nke mgbanwe ihu igwe na ọrụ ugbo site n'ilele ihe atụ sitere na mmepụta ihe ọkụkụ, ịghọta ihe mgbochi nke mmụta igwe, na ime ka nkwa nke usoro ndị a pụta ìhè.
Pangenomes nke Osisi: Na-ekpughe ụdịdị Genomic
N'ọdịnala, mgbakọ genome na-edochaghị anya bụ isi ihe a na-elekwasị anya na nhọrọ mkpụrụ ndụ ihe nketa, mana pangenoms na-aghọwanye ebe ugbu a. Pangenomy osisi, kama ịchịkọta genome nke ọ bụla, na-egosipụta mkpụrụ ndụ ihe nketa nke ụdị ma ọ bụ ezinụlọ.
Ọdịiche dị iche iche nke mkpụrụ ndụ ihe nketa, gụnyere ndị etinyeghị na mgbakọ ntụaka, ka ha na-ekpughere. Maka ọtụtụ ihe ọkụkụ, a na-emepụta pangenomes, na-eme ka akụkọ ihe mere eme nke ụlọ osisi na ịzụlite.
Ngwakọta ha na nhọrọ mkpụrụ ndụ ihe nketa ka na-arụ ọrụ naanị otu akụkụ.
Ndị na-azụ anụ nwere ike iji ụdị akara mkpụrụ ndụ ihe nketa dị iche iche, na-emeziwanye amụma amụma na ijide njikọ niile nwere ike, site na ijikọta pangenomy na nhọrọ genomic.
Nhọrọ Genomic dabere na mmụta igwe
Ụzọ nhọrọ genomic omenala nwere ihe isi ike n'ịgbasa mmetụta ndị na-adịghị agbakwunyere dị ka epistasis, genomic imprinting, na mmekọrịta genotype. Site na ịmegharị mmetụta ndị a, ụzọ mmụta igwe na-enye azịza ziri ezi.
Ọmụmụ ihe na nso nso a ejirila usoro mmụta igwe na nhọrọ genomic, yana nsonaazụ dị n'etiti datasets na ihe ọkụkụ.
Algọridim mmụta igwe nwere ike ijikwa ihe nnochi anya data gbagwojuru anya, dị ka agwakọta phenotypes na mmekọrịta n'etiti phenotypes ma ọ bụ genotypes.
Dịka ọmụmaatụ, ejirila algọridim mmụta igwe iji buo amụma mmepụta na njirimara mkpụrụ osisi na mkpụrụ osisi polyploid dị ka strawberries na blueberries.
Ọ bụ ezie na usoro ndị a nwere ikike dị ukwuu, ịghọta nkọwa ha na imezi hyperparameters dị oké mkpa maka ngwa dị irè.
Ụzọ dị iche iche nke mmụta igwe
N'ọmụmụ amụma amụma genomic, iji usoro mmụta igwe na-eto eto. Enwere ike ikewapụta usoro ndị a ka ọ bụrụ ụzọ maka mmụta a na-elekọta na nke anaghị elekọta ya.
Ụzọ mmụta mmụta a na-ahụ maka ya bara uru karịsịa ebe ọ bụ na ha nwere ike ịchọpụta usoro n'ime ya akara data na-atụ anya ihe ga-esi na ya pụta.
Ọ bụ ezie na ọmụmụ ihe dị iche iche enyochala ịdị irè amụma nke ụzọ mmụta igwe akọwapụtara, nyocha na-atụnyere usoro dị iche iche enweghị.
Ọ dị oke mkpa ịghọta otu usoro na-arụ ọrụ nke ọma yana ịtụle uru na ọghọm ha ma e jiri ya tụnyere ụzọ ndị a na-ahụkarị.
Ụzọ amụma Genomic na-ekwe nkwa
Ụdị agwakọta Linear
N'ime amụma genomic, ụdị agwakọta agwakọta linear egosila na ha kwesịrị ntụkwasị obi ma baa uru. Iji zaa ajụjụ maka mgbanwe mkpụrụ ndụ ihe nketa na ọnụ ọgụgụ mmadụ, ụdị ndị a na-ejikọta ma mmetụta etinyere na nke enweghị usoro.
Algọridim ndị a nwere ike ibu amụma n'ụzọ ziri ezi ụkpụrụ ozuzu genomic site n'itinye ihe jikọrọ ya na onye ọ bụla.
N'ihi arụmọrụ amụma ha na-asọmpi, arụmọrụ mgbakọ na mwepụ na ịdị mfe, a na-eji ụdị agwakọta linear eme ihe n'ọtụtụ ebe n'ịzụ ahịhịa na anụmanụ. Ha na-achọ ihe nlegharị anya ole na ole karịa ụzọ ndị ọzọ, na-eme ka ha dị mma maka nhọrọ genomic.
Ndaghachi azụ n'usoro
Maka amụma mkpụrụ ndụ ihe nketa, ụzọ nlọghachi azụ n'oge niile dị ka LASSO (Least Absolute Shrinkage and Selection Operator) na mweghachi azụ bụ ngwa ọrụ dị irè.
Usoro ndị a na-eme ka nhọrọ na-agbanwe agbanwe na nhazigharị site n'ịgbakwunye oge ntaramahụhụ na ụdị nlọghachi azụ.
Ụzọ ndị a na-ejikwa data dị elu nke ọma ma kwalite amụma amụma site na ibelata akara nrịbama na-adịchaghị mkpa na efu.
Usoro nlọghachi azụ n'usoro bụ nhọrọ na-adọrọ mmasị maka nhọrọ genomic na ọmụmụ ihe ọkụkụ na nke anụmanụ n'ihi na ha na-emekọrịta n'etiti ịdị mfe na ịdị irè.
Oke ọhịa na-enweghị usoro
Usoro mmụta mgbakọ na mwepụ nke a na-akpọ oke ohia na-eji osisi mkpebi eme amụma. Enwere ike iji oke ọhịa na-enweghị usoro iji nyochaa data genomic dị elu n'ihe gbasara amụma mkpụrụ ndụ ihe nketa.
Site na usoro a, a na-ewu ọnụ ọgụgụ dị ukwuu nke osisi mkpebi, onye ọ bụla zụrụ azụ n'ụdị akara akara, na-ejikọta amụma ha iji mepụta otu amụma.
Oke ọhịa na-enweghị usoro bụ ngwá ọrụ bara uru maka nhọrọ mkpụrụ ndụ ihe nketa n'ihi na ha nwere ike ịchọpụta mmekọrịta dị mgbagwoju anya na mmekọrịta na-enweghị isi n'etiti njirimara na akara.
Ọhịa ndị na-adịghị ahụkebe na-anabatakwa ndị na-apụ apụ ma nwee ike ịnabata data efu, nke na-abawanye uru ha nwere maka amụma mkpụrụ ndụ ihe nketa.
ANN ( netwọk akwara arụrụ arụ)
Keakamere neural netwọk, mgbe ụfọdụ a na-akpọ ANNs ma ọ bụ netwọkụ akwara ozi, bụ ụdị mgbakọ na mwepụ nke na-adọta mmụọ site na nhazi akwara nke ụbụrụ mmadụ.
N'ihi ikike ha ịmata usoro dị mgbagwoju anya na mmekọrịta dị na data, ANN aghọwo ihe na-emekarị na amụma mkpụrụ ndụ ihe nketa.
ANN nwere ike ịdekọ mkparịta ụka na-adịghị adị n'etiti nrịbama na njirimara n'ihi ụlọ ọrụ multilayer ha na ọnụ ọnụ (neurons). Netwọk ndị a chọrọ ọzụzụ nke ọma site na iji nnukwu dataset na mmezi hyperparameter siri ike.
Site n'ikpughe njikọ mkpụrụ ndụ ihe nketa dị mgbagwoju anya na ịchọpụta usoro zoro ezo na data genomic, ANN nwere ike ịbawanye izi ezi nke amụma mkpụrụ ndụ ihe nketa.
Àgwà ndị ezubere iche na mkpa data
Nnyocha na-egosi na otu data na njirimara ebumnuche a na-enyocha nwere mmetụta na arụmọrụ amụma yana ọnụ ahịa mgbakọ nke ụzọ mmụta igwe.
Dị ka enwere ike ịhụ, ịgbakwụnye mgbagwoju anya na usoro ọdịnala ọdịnala nwere ike ịkpata nnukwu ụgwọ ịgbakọ na-ebulighị amụma amụma.
Ntinye ego arụmọrụ nke mgbakọ na mwepụ
N'iburu n'ịdabere na ihe ndekọ data ebumnobi na njirimara maka ịrụ ọrụ amụma na ibu mgbakọ, ọ dị oke mkpa itinye ego n'ịkwalite arụmọrụ mgbakọ na mwepụ nke algọridim mmụta igwe na akụrụngwa mgbakọ.
Nke a ga-enyere aka melite nkenke na arụmọrụ nke nhọrọ genomic.
Mmechi - Kedu ihe ga-eme n'ọdịnihu?
Ịmụ igwe na nhọrọ genomic yiri ka ọ nwere ọdịnihu dị mma. Usoro mmụta igwe nwere ikike ịgbanwe kpamkpam amụma mkpụrụ ndụ ihe nketa ka teknụzụ na-etolite yana akụrụngwa kọmputa na-adịwanye ebe niile.
Ụzọ ndị a na-enye ohere maka njikwa data genomic dị elu, nchọpụta nke usoro mgbagwoju anya, na mmụba nke amụma amụma.
Site n'ịkwado ngwa ngwa na nke ziri ezi nhọrọ nke ndị nwere atụmatụ achọrọ, nchikota igwe mmụta algọridim na nhọrọ genomic na-enye ohere nke imeziwanye mmemme ọmụmụ.
Iji meziwanye usoro ndị a, dozie nsogbu mgbakọ na mwepụ, na nyochaa ngwa ha na ụdị osisi na anụmanụ dị iche iche, a chọrọ ọmụmụ ihe ọzọ.
Anyị na-atụ anya ka mmụta igwe ga-adịwanye mkpa na nhọrọ genomic ka teknụzụ na-etolite, na-eme ka ọ̀tụ̀tụ̀ ọganihu mkpụrụ ndụ ihe nketa na-aga ngwa ngwa ma na-enyere ndị ọrụ ugbo aka.
Nkume a-aza