हालैका वर्षहरूमा, कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) वैज्ञानिक र सामान्य समुदायहरूमा सबैभन्दा लोकप्रिय विषयहरू मध्ये एक भएको छ।
तर AI वास्तवमा के हो?
यस विस्तृत गाइडले तपाईंलाई AI बारे जान्न आवश्यक पर्ने सबै कुराहरू पत्ता लगाउनेछ, यसको इतिहास र उत्पत्तिदेखि यसको वर्तमान अनुप्रयोगहरू र भविष्यका सम्भावनाहरू।
चाहे तपाईं पूर्ण नौसिखिया वा अनुभवी पेशेवर हुनुहुन्छ, यो गाइडले तपाईंलाई AI को विस्तृत बुझाइ दिनेछ। त्यसैले सुरु गरौं!
कृत्रिम बुद्धिमत्ता के हो?
समग्रमा, AI सबै प्रकारका बौद्धिक व्यवहारका लागि छाता शब्द हो। यो शब्द "कलाको प्रेमी" को लागि ग्रीक शब्द र "बुद्धिमान" को लागी ल्याटिन शब्दबाट आएको हो।
त्यसोभए मूल रूपमा, यसको अर्थ "कृत्रिम बुद्धिमत्ता" हो भन्ने अर्थमा यो कम्प्युटरमा आधारित प्रणाली हो जसले मानिसको व्यवहारको नक्कल गर्छ।
यो कम्प्यूटर विज्ञान को एक शाखा हो जुन कम्प्यूटर को बौद्धिक व्यवहार प्रदर्शन को अध्ययन संग सम्बन्धित छ। यो व्यवहार अनुहार चिन्नदेखि लिएर बोलिएका आदेशहरूमा प्रतिक्रिया दिनसम्म हुन सक्छ।
आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको इतिहास
धेरै चीजहरू जस्तै, एआई नयाँ विचार होइन। यो शताब्दीयौं देखि भएको छ तर वास्तवमा 1950 मा मात्र शुरू भयो। AI को पहिलो प्रयोग पुरातन ग्रीकहरूले गरेको थियो।
उदाहरणका लागि, तिनीहरूले एक भाषा-प्रशोधन प्रणाली सिर्जना गरे जुन तिनीहरूलाई सेना र व्यापारमा मद्दत गर्न प्रयोग गरिएको थियो।
1950 को दशकको अन्तमा, AI ले अफ गर्न थाल्यो। पहिलो उल्लेखनीय माइलस्टोन "एलिजा" भनेर चिनिने पहिलो सामान्य-उद्देश्य एआईको सिर्जना थियो।
जोसेफ Weizenbaum ले 1960s मा MIT मा एलिजा को विकास। AI लाई सिक्ने र सिकाउने तरिकाको रूपमा कुराकानी प्रयोग गरेर मानिसहरूलाई एकअर्कासँग सञ्चार गर्न मद्दत गर्न डिजाइन गरिएको थियो। एलिजा ट्युरिङ परीक्षा पास गर्ने पहिलो कम्प्युटर प्रोग्राम थियो।
ट्युरिङ परीक्षण एआई प्रणाली शानदार छ कि छैन भनेर निर्धारण गर्ने तरिका हो।
त्यस पछि, एआई क्षेत्र विस्फोट भयो। आज, एआई एक धेरै सक्रिय र बढ्दो क्षेत्र हो। तपाईं नवीनतम AI प्रविधिको बारेमा पढेर AI मा सबैभन्दा रोमाञ्चक विकासहरू बारे जान्न सक्नुहुन्छ।
हामीलाई किन एआई चाहिन्छ?
AI बढ्दो रूपमा लोकप्रिय हुँदै गइरहेको छ किनकि अधिक र अधिक प्रविधि कम्पनीहरूले यसको सम्भावना महसुस गर्छन्। आखिर, हामी हाम्रा आईफोनहरूमा गुगल खोजहरूबाट सिरी सम्म सबै कुरामा AI प्रयोग गर्छौं।
त्यसोभए, ठूलो कुरा के हो?
एआई मानव मस्तिष्क भन्दा बढी कुशल प्रणालीहरू सिर्जना गर्ने उत्कृष्ट तरिका हो। एआई प्रणालीहरूले अनुभवबाट सिक्न सक्छन् र मानिसहरूले नसक्ने तरिकाले जानकारीको विश्लेषण गर्न सक्छन्।
उदाहरणका लागि, AI प्रणालीहरू हामीले उनीहरूलाई दिने सबै डाटा लिन र त्यस जानकारीमा आधारित निर्णयहरू कसरी गर्ने भनेर सिक्नमा उत्कृष्ट छन्।
AI को अर्को उत्कृष्ट उदाहरण गुगल सर्च इन्जिन हो। यो यति स्मार्ट छ कि यसले एक सेकेन्डको अंशमा 500 मिलियन पृष्ठहरू मार्फत जानकारी खोज्न सक्छ। तर, विगतमा, यस किसिमको खोजी पूरा गर्न मानिसलाई वर्षौं लाग्थ्यो।
एउटा चाखलाग्दो तथ्य यो छ कि यसले धेरै जानकारी छिटो प्रशोधन गर्न सक्छ। मानव मस्तिष्कले प्रतिमिनेट करिब एक सय शब्द मात्र प्रशोधन गर्न सक्छ। यद्यपि, एआईले प्रति मिनेट लगभग 100,000 शब्दहरूमा डाटा प्रक्रिया गर्न सक्छ। यसको मतलब एआई मानिस भन्दा धेरै कुशल हुन सक्छ।
AI ले कसरी काम गर्छ?
पहिलो, हामीले बुझ्न आवश्यक छ कि कसरी मानव मस्तिष्क सञ्चालन गर्दछ। यो हामी कसरी जानकारी भण्डारण गर्छौं भन्ने बारे हो। मानव मस्तिष्क न्यूरोन्स भनिने कोशिकाहरूको अगणित संख्याबाट बनेको हुन्छ। यी न्युरोनहरू हाम्रो सबै सोच र निर्णयको लागि जिम्मेवार छन्।
न्युरोन्सहरू सिनेप्सेसको माध्यमबाट अन्य न्यूरोन्ससँग जोडिएका हुन्छन्। यी synapses न्यूरोन्स जोड्ने सानो पुल जस्तै छन्। जब हामी केहि नयाँ सिक्छौं, हाम्रो मस्तिष्कमा न्युरोनहरू नयाँ synapses बनाउन जोडिन्छन्। यसरी हामी जानकारी भण्डारण गर्छौं।
त्यसै गरी, जब हामी त्यो जानकारी सम्झन चाहन्छौं, हामी त्यो जानकारी भण्डारण गर्न प्रयोग गरिने synapses पहुँच गर्न सक्छौं। यसरी हामी निर्णय गर्छौं।
अब जब हामीले मस्तिष्कले कसरी काम गर्छ भनेर बुझ्दछौं, हामी एआईले कसरी काम गर्छ भनेर बुझ्न सुरु गर्न सक्छौं। र त्यसपछि, हामी AI लाई राम्रोसँग काम गर्ने तरिका सिक्न सक्छौं।
त्यहाँ दुई मुख्य प्रकारका AI छन्। यी नियममा आधारित एआई र लर्निङ एआई हुन्।
नियम-आधारित AI
यो AI को सबैभन्दा आधारभूत प्रकार हो। यो तब हुन्छ जब हामी कम्प्युटरलाई पछ्याउनको लागि नियमहरूको सेट दिन्छौं। यी नियमहरू कम्प्युटरले बुझ्न सक्ने तरिकामा सेट गरिएका छन्। यो AI को प्राथमिक रूप हो।
उदाहरणका लागि, एउटा प्रोग्राम जसले कम्प्युटरलाई अनुहार पहिचान गर्न बताउँछ, एक साधारण नियम-आधारित एआई हो। कार्यक्रमले डाटाबेसमा अनुहार र व्यक्तिको बारेमा सबै जानकारी भण्डारण गर्न सक्छ।
त्यसपछि, जब यो नयाँ अनुहारको साथ प्रस्तुत गरिन्छ, यसले नयाँ अनुहारलाई अनुहारहरूको डेटाबेससँग तुलना गर्न सक्छ। यदि यसले मिल्दो फेला पार्छ भने, यसले कम्प्युटरलाई त्यो अनुहार पहिचान गर्न भन्न सक्छ।
यस प्रकारको AI को सबैभन्दा सामान्य उदाहरण खेल खेल्ने कार्यक्रम हो।
पहिले, यी सबै कार्यक्रमहरू एक विशेष तरिकामा लेखिएका थिए। प्रोग्रामरले कार्यक्रमलाई खेल भनेको के हो भनेर बुझाउनु पर्ने थियो। त्यसपछि, उसले खेल जित्न के चाहिन्छ भनेर कार्यक्रम सिकाउनु पर्यो।
आज, AI प्रणालीहरू अधिक सामान्य तरिकामा लेख्न सकिन्छ। प्रोग्रामरले AI लाई खेल भनेको के हो भनेर सिकाउनु पर्दैन। यसको सट्टा, उसले एआईलाई कसरी खेल खेल्ने नियमहरू मात्र दिन आवश्यक छ।
AI सिक्दै
यो तब हुन्छ जब हामी कम्प्युटर आफैले कसरी सिक्ने भनेर सिकाउँछौं। यो AI को एक अधिक उन्नत रूप हो।
उदाहरणका लागि, हामी एउटा बक्स उठाउन सक्षम रोबोट निर्माण गर्दैछौं भनौं। यो रोबोटले अनुभवबाट यो कसरी गर्ने भनेर सिक्न सक्षम हुनेछ। रोबोटले कसरी बक्स उठाउने बारे सबै जानकारी भण्डारण गर्न आवश्यक छ।
त्यसपछि, जब यो नयाँ बक्सको साथ प्रस्तुत गरिन्छ, यसले त्यो जानकारी बक्स उठाउन प्रयोग गर्न सक्छ।
यो Amazon को Alexa द्वारा प्रयोग गरिएको AI को प्रकार हो।
कृत्रिम बुद्धिमत्ताको भविष्यको सम्भावना
अब हामीसँग AI ले कसरी काम गर्छ भन्ने आधारभूत बुझाइ छ, हामी भविष्यमा AI ले हामीलाई कसरी मद्दत गर्न सक्छ भनेर देख्न सक्छौं। AI ले हामीलाई धेरै चीजहरू स्वचालित गर्न अनुमति दिनेछ। हामी जागिर खोज्न, चिकित्सा समस्याहरूको निदान गर्न, नयाँ उत्पादनहरू डिजाइन गर्न र निर्णय लिन मद्दत गर्न AI प्रयोग गर्न सक्छौं।
तर, AI को एक नकारात्मक पक्ष पनि छ। यसले धेरै कामहरू प्रतिस्थापन गर्नेछ।
हामी राम्रो उत्पादनहरू बनाउन र थोरै मानिसहरूसँग धेरै चीजहरू गर्न सक्षम हुनेछौं। अर्कोतर्फ, यसले हामीलाई कम समयमा बढी काम गर्न अनुमति दिन्छ।
भविष्यमा, हामी AI ले धेरै भूमिका खेलेको देख्नेछौं। तर, अहिले, AI मुख्यतया डाटा विश्लेषण र जानकारी पुन: प्राप्ति को लागी प्रयोग गरिन्छ।
निष्कर्ष
AI को लागी धेरै सम्भावना छ।
यद्यपि, AI को भविष्य अझै हावामा छ। हामीलाई थाहा छैन भविष्यले के राख्छ।
त्यसैले AI ले कामको भविष्यलाई कसरी असर गर्छ भनेर बुझ्नु आवश्यक छ। हामीले एआईको नतिजा र हामी केमा प्रवेश गर्दैछौं भनेर जान्न आवश्यक छ।
यद्यपि, एआईले हाम्रो दैनिक जीवन र हाम्रो अर्थतन्त्रमा महत्त्वपूर्ण प्रभाव पारिरहेको छ।
जवाफ छाड्नुस्