Son illərdə süni intellekt (AI) elmi və adi cəmiyyətlərdə ən populyar mövzulardan birinə çevrilib.
Bəs AI tam olaraq nədir?
Bu hərtərəfli bələdçi süni intellekt haqqında bilmək üçün lazım olan hər şeyi, onun tarixindən və mənşəyindən tutmuş cari tətbiqlərə və gələcək potensiala qədər araşdıracaq.
İstər tam təcrübəsiz, istərsə də təcrübəli peşəkar olmağınızdan asılı olmayaraq, bu təlimat sizə AI haqqında hərtərəfli anlayış verəcəkdir. Beləliklə, başlayaq!
Süni intellekt nədir?
Bütövlükdə, AI ağıllı davranışın bütün formaları üçün ümumi bir termindir. Bu söz yunanca “incəsənət aşiqi” və latınca “ağıllı” sözündəndir.
Beləliklə, əsasən, bu, insanın davranışlarını təqlid edən kompüter əsaslı bir sistem olması mənasında "süni intellekt" deməkdir.
Bu, kompüterlərin ağıllı davranış nümayiş etdirməsini öyrənməklə məşğul olan kompüter elminin bir sahəsidir. Bu davranış üzləri tanımaqdan tutmuş danışıq əmrlərinə cavab verməyə qədər hər şey ola bilər.
Süni intellektin tarixi
Çox şeydə olduğu kimi, AI yeni bir fikir deyil. Əsrlər boyu var idi, lakin yalnız 1950-ci illərdə reallaşdı. Süni intellektdən ilk istifadə qədim yunanlar tərəfindən olub.
Məsələn, orduda və biznesdə onlara kömək etmək üçün istifadə edilən bir dil emal sistemi yaratdılar.
1950-ci illərin sonunda süni intellekt inkişaf etməyə başladı. İlk diqqətəlayiq mərhələ “Eliza” kimi tanınan ilk ümumi təyinatlı AI-nin yaradılması oldu.
Joseph Weizenbaum Elizanı 1960-cı illərdə MIT-də inkişaf etdirdi. Süni intellekt, söhbətdən öyrənmə və öyrətmə yolu kimi istifadə edərək insanların bir-biri ilə ünsiyyət qurmasına kömək etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Eliza Turing testindən keçən ilk kompüter proqramı idi.
Turing testi süni intellekt sisteminin parlaq olub olmadığını müəyyən etmək üçün bir üsuldur.
Bundan sonra süni intellekt sahəsi partladı. Bu gün AI çox aktiv və inkişaf edən bir sahədir. Ən son süni intellekt texnologiyası haqqında oxuyaraq süni intellektdə ən maraqlı inkişaflar haqqında məlumat əldə edə bilərsiniz.
Niyə bizə AI lazımdır?
Daha çox texnologiya şirkəti öz potensialını reallaşdırdıqca süni intellekt getdikcə populyarlaşır. Axı biz AI-dan iPhone-larımızda Google axtarışlarından tutmuş Siri-yə qədər hər şeydə istifadə edirik.
Yaxşı, böyük məsələ nədir?
Süni intellekt insan beynindən daha səmərəli sistemlər yaratmaq üçün əla bir yoldur. Süni intellekt sistemləri təcrübədən öyrənə və məlumatları insanların sadəcə edə bilməyəcəyi şəkildə təhlil edə bilər.
Məsələn, süni intellekt sistemləri onlara verdiyimiz bütün məlumatları götürməkdə və bu məlumat əsasında qərar qəbul etməyi öyrənməkdə əladır.
Süni intellektin başqa bir əla nümunəsi Google axtarış sistemidir. O qədər ağıllıdır ki, saniyənin bir hissəsində 500 milyon səhifədən çox məlumat axtara bilir. Ancaq keçmişdə bu cür axtarış bütöv bir insan üçün illər çəkərdi.
Maraqlı fakt ondan ibarətdir ki, o, bir çox məlumatı tez emal edə bilir. İnsan beyni dəqiqədə cəmi yüz söz işlədə bilir. Bununla belə, AI dəqiqədə təxminən 100,000 sözlə məlumatları emal edə bilir. Bu o deməkdir ki, süni intellekt insandan qat-qat səmərəli ola bilər.
AI necə işləyir?
Əvvəlcə necə olduğunu başa düşməliyik insan beyni fəaliyyət göstərir. Hər şey məlumatı necə saxladığımızla bağlıdır. İnsan beyni neyron adlanan saysız-hesabsız hüceyrələrdən ibarətdir. Bu neyronlar bütün düşüncə və qərar verməmizdən məsuldur.
Neyronlar sinapslar vasitəsilə digər neyronlarla əlaqələndirilir. Bu sinapslar neyronları birləşdirən kiçik körpülərə bənzəyir. Yeni bir şey öyrəndiyimiz zaman beynimizdəki neyronlar birləşərək yeni sinapslar əmələ gətirir. Biz məlumatı belə saxlayırıq.
Eynilə, biz həmin məlumatı xatırlamaq istədikdə həmin məlumatı saxlamaq üçün istifadə edilən sinapslara daxil ola bilərik. Qərarları belə qəbul edirik.
İndi beynin necə işlədiyini başa düşdükdən sonra süni intellektin necə işlədiyini anlamağa başlaya bilərik. Və sonra biz AI-nin daha yaxşı işləməsini öyrənə bilərik.
AI-nin iki əsas növü var. Bunlar qaydalara əsaslanan AI və öyrənmə AI-dir.
Qaydalara əsaslanan AI
Bu, AI-nin ən əsas növüdür. Bu, kompüterə riayət etməli olduğumuz bir sıra qaydalar verdiyimiz zamandır. Bu qaydalar kompüterin başa düşəcəyi şəkildə qurulub. Bu AI-nin elementar formasıdır.
Məsələn, kompüterə sifətin tanınmasını bildirən proqram sadə qaydalara əsaslanan süni intellektdir. Proqram sifət və şəxs haqqında bütün məlumatları verilənlər bazasında saxlaya bilir.
Daha sonra o, yeni sima ilə təqdim edildikdə, o, yeni üzü simalar bazası ilə müqayisə edə bilər. Əgər uyğunluq tapsa, kompüterə həmin üzü tanımasını söyləyə bilər.
Bu növ süni intellektin ən çox yayılmış nümunəsi oyun proqramıdır.
Əvvəllər bu proqramların hamısı müəyyən bir şəkildə yazılmışdı. Proqramçı proqrama oyunun nə olduğunu başa salmalı idi. Sonra o, proqrama oyunda qalib gəlmək üçün lazım olanları öyrətməli idi.
Bu gün AI sistemləri daha ümumi şəkildə yazıla bilər. Proqramçı süni intellektə oyunun nə olduğunu öyrətməli deyil. Bunun əvəzinə o, yalnız süni intellektə oyunu necə oynamaq qaydalarını verməlidir.
AI öyrənmək
Bu zaman biz kompüterə öz-özünə öyrənməyi öyrədirik. Bu, AI-nin daha təkmil formasıdır.
Məsələn, tutaq ki, biz bir qutu götürə bilən robot qururuq. Bu robot bunu necə edəcəyini təcrübədən öyrənməli olacaq. Robot qutunun necə götürüləcəyi ilə bağlı bütün məlumatları saxlamalı olacaq.
Sonra yeni qutu təqdim edildikdə, qutunu götürmək üçün həmin məlumatdan istifadə edə bilər.
Bu, Amazonun Alexa şirkətinin istifadə etdiyi süni intellekt növüdür.
Süni intellektin gələcək potensialı
İndi AI-nin necə işlədiyinə dair əsas anlayışımız var, biz AI-nin gələcəkdə bizə necə kömək edə biləcəyini görə bilərik. Süni intellekt bizə bir çox şeyi avtomatlaşdırmağa imkan verəcək. Biz iş axtarmaq, tibbi problemlərin diaqnozu, yeni məhsulların dizaynı və qərarlar qəbul etməmizə kömək etmək üçün süni intellektdən istifadə edə bilərik.
Ancaq AI-nin bir mənfi tərəfi də var. Bu, bir çox işi əvəz edəcək.
Daha az insanla daha yaxşı məhsullar istehsal edə və daha çox şey edə biləcəyik. Digər tərəfdən, bu, bizə daha az vaxtda daha çox işləməyə imkan verir.
Gələcəkdə biz süni intellektin bir çox rol aldığını görəcəyik. Ancaq hazırda AI əsasən məlumatların təhlili və məlumat axtarışı üçün istifadə olunur.
Nəticə
AI üçün çoxlu potensial var.
Bununla belə, AI-nin gələcəyi hələ də havadadır. Gələcəyin nə olacağını bilmirik.
Buna görə də AI-nin işin gələcəyinə necə təsir edəcəyini anlamaq vacibdir. Biz nə ilə üzləşdiyimizi və AI-nin nəticələrini bilməliyik.
Bununla belə, AI artıq gündəlik həyatımıza və iqtisadiyyatımıza əhəmiyyətli təsir göstərir.
Cavab yaz